O sapoconcho americano

O "Sapoconcho americano" ou "Galápago de Florida" (Trachemys scripta), atópase entre as 100 especies exóticas invasoras máis perigosas da Península Ibérica. A especie introduciuse no país como mascota e súa gran expansión debeuse á continua liberación de individuos ao medio natural. Nos Estados Unidos, chegou a criarse de xeito masivo, sendo o seu principal importador Espanha.

^{Exemplar adulto no río Pontiñas, en Lalín. (Febreiro 2022)}

Aínda que a importación á Unión Europea da subespecie elegans está prohibida desde finais de 1997, durante anos estivéronse liberando exemplares na natureza o que, unido á súa aclimatación e reprodución en liberdade, outórgalle o carácter de especie invasora.

Descripción da especie

Sapoconcho de tamaño mediano (20-60 cm.), que se caracteriza pola presenza dunha mancha prominente a cada lado da cabeza, de colorido que difire segundo as subespecies (vermella na subespecie elegans, e amarela na subespecie scripta e troosti). A pel é de cor verde oliva a marrón con liñas amarelas. A cabeza tamén é de cor verde a marrón con bandas amarelas na maioría dos individuos. Na zona prefrontal obsérvase un debuxo en forma de frecha formado pola unión das liñas amarelas supratemporais que converxen coa liña saxital sobre o fuciño.

O pescozo tamén posúe numerosas liñas amarelas que se unen baixo a boca formando unha E.

As patas son tamén de cor escura con numerosas liñas amarelas.

^{Exemplar adulto no río Pontiñas, en Lalín. (Febreiro 2022)}

Ten unha cuncha escura abombada con raias verticais de cor marrón. A parte inferior da cuncha é amarela, sen manchas ou ben cunhas poucas de cor negra.

Os individuos novos son omnívoros, consumindo desde pequenos animais ata plantas acuáticas. Os adultos son principalmente carnívoros, aínda que tamén se alimentan de animais mortos (necrófagos) e dalgúns vexetais.

Cando chega a época de cría, entre abril e xuño, a femia cava pequenos buratos onde deposita ata 10 ovos. Cada femia pode realizar varias postas en cada tempada. A duración do período de incubación depende da temperatura; así, a 30-35 ºC necesítanse uns 60 días para a eclosión dos neonatos, que ten lugar ao final do verán ou na primavera seguinte coas primeiras chuvias. A supervivencia dos xuvenís é moi baixa debido aos predadores, mentres que os exemplares adultos adoitan vivir moitos anos.

Hábitat na súa área de distribución natural

A súa área de distribución natural comprende México e os Estados Unidos, pero extendeuse por toda América Central ata o Brasil.

En xeral, habita unha gran variedade de medios acuáticos de auga doce (ríos, encoros, encoros, lagoas e charcas), aínda que prefire augas tranquilas de 1 a 2 metros de profundidade con abundante vexetación e dispoñibilidade de sitios para tomar o sol. Prefire medios acuáticos permanentes a temporais, pois nestes últimos vese obrigado a emigrar cara a outros lugares cando se produce a desecación.

Hábitat na súa área de introdución

Está presente en todo tipo de masas de auga doce, incluíndo ríos, encoros, lagoas, charcas ou estanques urbanos. Na maioría dos casos cítase en corpos de auga con abundante vexetación, especialmente de plantas helófitas en beiras.

En 2010 descríbese a presenza da especie en 32 provincias é nas 17 comunidades autónomas.

^{Distribución en Espanha con recopilación de citas ata o ano 2010. (Martinez-Silvestre et. al., 2011)}

En Galiza, ligada a medios naturais, coñécese desde comezos da década dos noventa, observándose en diversos tipos de medios acuáticos (charcas, ríos, encoros...). Actualmente distribúese amplamente por todo o país, e nalgunhas localidades (Pontevedra) confirmouse tamén a súa cría.

^{Exemplar adulto no río Pontiñas, Lalín. (Febreiro 2022)}

Impactos e ameazas

Sobre o hábitat:

• Alteracións na estrutura da vexetación ou na abundancia relativa de especies nativas ou endémicas ou nos patróns de sucesión naturais da vexetación nativa. 

Sobre a especies:

• Compite cos sapoconchos autóctonos xa que alcanza tamaños superiores, produce unha maior descendencia, ten unha madurez sexual máis temperá e a súa dieta é máis variada. Ademais, pode vivir en condicións naturais que os outros sapoconchos non toleran, como son a contaminación e a presenza humana. Pode excluír ás outras especies de sapoconchos dos mellores lugares de insolación.
• Aliméntanse de plantas e depredan unha gran variedade de animais, desde invertebrados a todo tipo de pequenos vertebrados.
• Pode contribuír á expansión de enfermidades e parasitos que poderían afectar á fauna autóctona.

Sobre a saúde humana:

• É un vector potencial de salmonella.